Η 8η Μάρτη είναι η Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας!

 «bread and roses»

Στις 8 του Μάρτη το 1857 οι εργάτριες στα υφαντουργεία και στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης, κατεβαίνουν σε απεργία και διαδηλώσεις με σύνθημα: «Ψωμί και τριαντάφυλλα», («bread and roses»). Ζητούν δηλαδή ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και μείωση των ωρών εργασίας. Υπολογίζεται ότι οι γυναίκες εκείνη την εποχή δούλευαν στα εργοστάσια περίπου 16 ώρες τη μέρα, ενώ οι μισθοί τους ήταν σημαντικά μικρότεροι απ’ τους μισθούς των ανδρών. Έτσι στα αιτήματα των εργατριών της Νέας Υόρκης περιλαμβανόταν και η μείωση των ωρών εργασίας στις 10, αλλά και η εξίσωση των μισθών ανδρών και γυναικών. Όμως εκτός των άλλων διακρίσεων, οι εργάτριες είχαν να αντιμετωπίσουν και τη διάκριση που γινόταν ανάμεσα στους εργαζόμενους αγγλοσαξονικής καταγωγής και στους υπόλοιπους, υπέρ των πρώτων.

Η απεργία της 8ης του Μάρτη 1857 ήταν απ’ τις σημαντικότερες στιγμές του εργατικού κινήματος διεθνώς, αφού έβαζε στην πρώτη γραμμή τα ζητήματα κατά της εκμετάλλευσης, κατά των φυλετικών διακρίσεων, κατά της ανισοτιμίας ανδρών και γυναικών.

Αισθανόμενοι την απειλή μιας γενικευμένης εργατικής εξέγερσης, οι εργοστασιάρχες απαντούν με ομαδικές απολύσεις, για να τρομοκρατήσουν τις εργάτριες που πρωτοστατούσαν στην απεργία. Παρά την τρομοκρατία, οι διαδηλώσεις εκείνης της μέρας χαρακτηρίστηκαν από το μέγεθος και τη μαχητικότητά τους. Στους εργοδότες και στην κυβέρνηση δεν έμενε άλλος δρόμος από το να χρησιμοποιήσουν την αστυνομία. Οι αστυνομικές δυνάμεις ρίχνονται με μανία πάνω στις εργάτριες, οι διαδηλώσεις βάφτηκαν στο αίμα.

Ο James Oppenheim (1882–1932), αφιέρωσε το παρακάτω ποίημα στην απεργία των εργατριών:

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός στην ομορφιά της μέρας

χιλιάδες σκοτεινές κουζίνες, χιλιάδες μαύρες φάμπρικες

γεμίζουν ξάφνου με του ήλιου τη λαμπράδα

γιατί ο κόσμος μας ακούει να τραγουδάμε

«Ψωμί και Τριαντάφυλλα, Ψωμί και Τριαντάφυλλα»

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός είναι και για τους άνδρες ο αγώνας μας

γιατί είναι των γυναικών παιδιά και τους γεννάμε πάλι,

φτάνει πια ο παιδεμός σ’ όλη μας τη ζωή,

πεινάνε οι ψυχές και όχι το σώμα μόνο

«δώστε μας Ψωμί, δώστε μας Τριαντάφυλλα»

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός αμέτρητες γυναίκες πεθαμένες

σμίγουν το θρήνο τους και λένε το παλιό τραγούδι του ψωμιού

οι σκλαβωμένες ψυχές τους γνώρισαν λίγη μόνον ομορφιά, τέχνη κι αγάπη.

Ναι, για το Ψωμί παλεύουμε και για τα Τριαντάφυλλα.

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός φέρνουμε τις μεγάλες μέρες

το ξεσήκωμα των γυναικών είναι ξεσήκωμα όλης της ανθρωπότητας

όχι πια σκλάβοι και τεμπέληδες, δέκα που μοχθούν για έναν που ξαπλώνει

αλλά ένα δίκαιο μοίρασμα στ’ αγαθά της ζωής,

Μεγάλες απεργίες έγιναν στη Νέα Υόρκη και το 1910. 20.000 εργάτριες απέργησαν για 13 εβδομάδες! Το 1912, έγινε μια μεγάλη πορεία 23.000 γυναικών που διεκδικούσαν ίσο μεροκάματο, 10 ώρες δουλειάς, δικαίωμα ψήφου αλλά και την κατάργηση της παιδικής εργασίας.

Από το 19ο αιώνα, σε Ευρώπη και Αμερική, η εργασία αγοριών και κοριτσιών σε εργοστάσια και ορυχεία ήταν σύνηθες φαινόμενο. Τα παιδιά, πρόσφεραν την εργασία τους σχεδόν τζάμπα!

Μαρτυρίες

Πηγαίνω στο ορυχείο γύρω στις 4 η ώρα, μερικές φορές κατά τις 3.30 το πρωί και φεύγω στις 5.30 το απόγευμα. Όταν έχει φως τραγουδάω, ποτέ όμως μέσα στο σκοτάδι. Τότε δεν τολμώ να τραγουδήσω. Δεν αγαπώ τις γαλαρίες… Πόσο θα ’θελα, αντί για τις γαλαρίες, να πήγαινα στο σχολείο…

Σάρα Γκούντερ, 8 ετών

Κατεβαίνω στη γαλαρία στις 7 το πρωί και βγαίνω κατά τις 6 το απόγευμα, μερικές φορές κατά τις 7. Δουλεύω πάντα χωρίς κάλτσες, χωρίς παπούτσια, χωρίς φόρμα. Μόνο το μισοφόρι μου φοράω. Δουλεύω μαζί με τους άντρες. Εκείνοι είναι ολόγυμνοι. Στην αρχή φοβόμουνα πολύ και δεν μου άρεσε αυτό. Τώρα συνήθισα και δεν με νοιάζει. Μου φέρονται όμως καλά. Δεν ξέρω ούτε να διαβάζω ούτε να γράφω.

Μαίρη Μπάρετ, 14 ετών

«Ω, δεν είναι κρίμα ένα όμορφο κορίτσι σαν εμένα να πρέπει να το στέλνουν

στο εργοστάσιο με μισθούς της πείνας και στο τέλος να πεθάνει;…»

*(τραγούδι βαμβακεργατριών σε γυναικεία απεργία το 1836)

Το 1910 η αγωνίστρια του εργατικού κινήματος Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε στην Β΄ διεθνή  Συνδιάσκεψη σοσιαλιστριών γυναικών στην Κοπεγχάγη να τιμηθούν οι ιστορικές διαδηλώσεις των αμερικανίδων εργατριών και να αφιερωθεί η 8η Μάρτη στις εργαζόμενες γυναίκες όλου του κόσμου και στον αγώνα τους!

Αλλά και στην Ελλάδα στις 13 Απριλίου του 1892 έγινε η πρώτη απεργία εργατριών στην υφαντουργία των Αδελφών Ρετσίνα, στον Πειραιά, όταν μειώθηκε το ισχνό μεροκάματό τους την ίδια στιγμή που τ’ αφεντικά αποκτούσαν το πέμπτο εργοστάσιό τους!

Τα επόμενα χρόνια, οι κινητοποιήσεις των Ελληνίδων εργατριών συνεχίστηκαν, δίνοντας και θύματα στον αγώνα κατά της εκμετάλλευσης από τους εργοδότες, όπως έγινε με τις καπνεργάτριες το 1924, το 1926, το 1927, το 1936…, φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας στις καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών.

Το 1977 ο ΟΗΕ καλεί κάθε χώρα να αφιερώνει αυτή την ημέρα στα δικαιώματα των γυναικών.